Rác thải nhựa chắc chắn không phải là vấn đề “nhức nhối” chỉ riêng tại Việt Nam mà nó gần như là một vấn đề cần giải quyết của toàn thế giới. Người ta luôn tìm hiểu làm sao để hạn chế sử dụng Rác thải nhựa – Quy trình tái chế rác thải nhựa để giảm thiểu những hậu quả xấu nhất mà rác thải nhựa mang đến cho môi trường xung quanh.

Rác thải nhựa là gì?

Rác thải nhựa là một cụm từ dùng để chỉ chung những sản phẩm được làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không còn được dùng đến và đã bị đem vứt bỏ. Rác thải nhựa bao gồm những loại như: túi nhựa, ống hút nhựa, chai nhựa, cốc nhựa, đồ chơi cũ bằng nhựa,…tất cả những sản phẩm được làm chất liệu nhựa. Những sản phẩm này đều có một đặc điểm chung là thời gian phân hủy cực kỳ lâu, có thể lên tới hàng trăm, hàng ngàn năm.

Rác thải nhựa dùng một lần là gì?

Rác thải nhựa dùng một lần là những sản phẩm được làm bằng nhựa và được sản xuất ra với mục đích chỉ dùng một lần rồi vứt bỏ. Đó có thể là các loại cốc nhựa, thìa nhựa, nĩa nhựa, hộp xốp,… dùng một lần phục vụ quá trình sinh hoạt, sản xuất của con người.

Theo báo Môi trường & Đô thị đưa tin thì một những loại rác thải nhựa thải ra môi trường thì có hơn 50% là từ đồ nhựa dùng một lần, và con số này không ngừng tăng lên mỗi ngày. Theo thống kê thì cốc nhựa dùng một lần được sử dụng nhiều nhất, thường thấy tại các cửa hàng đồ uống, đồ ăn nhanh, tại các sự kiện, buổi dã ngoại…

Đồ nhựa dùng một lần phải nói là rất tiện ích với cuộc sống bận rộn của con người bởi tính nhanh, gọn, nhẹ, sau khi sử dụng chúng ta không cần phải vệ sinh như chén dĩa. Thế nhưng chính sự tiện lợi này đã đi kèm với những nguy hại cực lớn đối với môi trường và sức khỏe của chính con người.

Quy trình, phương pháp tái chế rác thải nhựa

Tái chế rác thải nhựa thông qua việc sử dụng phương pháp thu hồi hóa chất bằng các quá trình cracking nhựa bằng hơi nước, các nhà khoa học và nghiên cứu đã phát triển một quy trình hiệu quả hơn để biến nhựa đã qua sử dụng thành nhựa có chất lượng như ban đầu.

Bằng việc tìm ra nhiệt độ phù hợp ở mức khoảng 850 ^oC và tốc độ gia nhiệt, thời gian thực hiện phù hợp đã có thể biến 200 kg rác thải nhựa mỗi giờ thành một hỗn hợp khí hữu ích. Sau đó có thể được tái chế ở mức độ phân tử để thành vật liệu nhựa mới hoàn toàn có chất lượng như ban đầu.

Trong năm 2015, theo thống kê đã có khoảng hơn 350 triệu tấn chất thải nhựa đã được tạo ra trên toàn thế giới. Nhưng chỉ có 14% được thu thập để thu hồi vật liệu và trong đó chỉ có 8% được tái chế thành nhựa có chất lượng thấp hơn và 2% trong số đó là nhựa có chất lượng tương tự như ban đầu, còn khoảng 4% thì đã bị mất trong quá trình này.

Nhìn chung, khoảng 40% chất thải nhựa trên toàn cầu trong năm 2015 đã được xử lý sau khi thu gom, mà chủ yếu thông qua phương pháp đốt để thu hồi năng lượng hoặc giảm thể tích lưu trữ chất thải nhựa. Việc này đã giải phóng ra và làm tăng khí carbon dioxide (CO₂) vào khí quyển.

Phần còn lại, khoảng 60 % đã bị chôn lấp. Chỉ có khoảng 1 % chất thải nhựa bị bỏ mặc và rò rỉ vào môi trường tự nhiên. Mặc dù chỉ là một tỷ lệ rất nhỏ, nhưng là minh chứng tiêu biểu cho một vấn đề môi trường quan trọng. Bởi vì lượng chất thải nhựa rất cao và do sự phân rã tự nhiên của nhựa lại rất chậm và nó đã tích lũy dần theo thời gian.

Quy trình tái chế chất thải nhựa hiện tại đang theo hướng “phân bậc chất thải”. Có nghĩa là nhựa đã bị làm cho thoái hóa nhiều lần bằng phương pháp đặt thù, xuống chất lượng thấp hơn và thấp hơn trước cho đến khi cuối cùng được đốt để phục hồi năng lượng và thải CO₂ ra khí quyển.

Quá trình này được áp dụng cho tất cả các loại chất thải nhựa phát sinh từ hệ thống rác thải của chúng ta, bao gồm cả những loại đã được lưu trữ trong bãi rác hoặc trên biển. Nhưng với phương pháp thu hồi hóa chất thông qua cracking nhựa bằng hơi nước thì nó sẽ có thể xử lý hàng tấn chất thải nhựa mỗi ngày. Đổi lại, điều này sẽ giúp giảm thiểu việc thải các sản phẩm nhựa vào tự nhiên và từ đó giảm thiểu gây ô nhiễm môi trường tự nhiên.

Từ ngành công nghiệp thời trang…

Olga Kolkova (Nga) vừa  cho ra mắt thương hiệu áo tắm được làm từ nhựa tái chế vào mùa hè năm ngoái. Và câu chuyện sản xuất của Olga đã khích lệ rất nhiều người trẻ sáng tạo. Chỉ trong vòng sáu tháng, từ những mối quan tâm tới môi trường, Olga đã tạo ra được những sản phẩm áo tắm từ nhựa tái chế đầu tiên của chính mình.

Olga đã du lịch tới đảo Bali (Indonesia), nơi cô yêu thích ở khu vực châu Á. Sau nhiều lần thăm thú, Olga đã nhận ra ô nhiễm môi trường từ rác thải nhựa đang là vấn đề nhức nhối của Bali. Từ đó cô đã bắt đầu nghĩ giải pháp để có thể giúp nơi này bằng tất cả kinh nghiệm của cô có liên quan đến ngành công nghiệp thời trang. Và ý tưởng xuất hiện, Olga muốn làm ra áo tắm từ nhựa tái chế. Sau khi cố không tìm thấy bấy kỳ nhà máy sản xuất sợi từ nhựa tái chế nào ở Nga, Olga đã tìm kiếm ở cả nước ngoài. Nhà máy đầu tiên cô tìm đến là nằm tại Slovenia. Cô đặt hàng xử lý nhiều loại nhựa và nylon khác nhau, chứ không chỉ riêng chai nhựa. Các thợ lặn tham gia các chương trình này đã tình nguyện thu gom nhựa, lưới đánh cá cũ tại Bali và nhiều nơi khác để chuyển đến nhà máy này.

Theo cách này, lưới nhựa, túi nylon đã được phân loại theo những màu sắc khác nhau, sau đó được nghiền nát thành hạt và được làm sạch dưới nhiệt độ cao. Các hạt nhựa đã được sử dụng để kéo sợi econyl – một loại sợi tổng hợp. Rồi từ Slovenia, các nguyên liệu thô đã được gửi đến tận Italia, và được xử lý thành loại vải chống mòn và chống giãn, hơn nữa còn có khả năng chống kiềm, nước muối, và không bị phai dưới ánh nắng mặt trời. Việc may đồ bơi bằng chất thải nhựa đang diễn ra ở Bali nhưng Olga đã lên kế hoạch mở các xưởng sản xuất tại Thủ đô Moscow của Nga. Sản phẩm của Olga đã được rất nhiều khách hàng đón nhận, và cô dự định sẽ sản xuất thêm quần áo thể thao từ nhựa tái chế thời gian tới.

Theo xu hướng kêu gọi bảo vệ môi trường biển và hạn chế các loại rác thải nhựa, trang mạng Batoko của Anh cũng giới thiệu các mẫu áo tắm được làm từ rác thải nhựa 100% tái chế. Trong khi đó, nhãn hàng Patagonia cũng đã trình làng các sản phẩm áo tắm cao cấp và cũng được sản xuất từ nhựa tái chế. Chưa hết, các bộ áo tắm của nhãn hàng Auria của Anh cũng được dệt thủ công với loại sợi được làm từ những chiếc lưới đánh cá đã bỏ đi.

Sử dụng nhựa tái chế để sản xuất quần áo và giày dép cũng đang là một chiến lược của nhiều hãng thời trang nổi tiếng, trong đó phải kể đến Adidas. Mới đây hãng này đã cho biết đang nỗ lực nhằm thay thế 100% chất liệu trong sản xuất bằng các nguyên liệu được làm từ polyester tái chế vào năm 2024. Adidas lên kế hoạch thu thập các loại rác thải nhựa trước khi chúng trôi ra biển và tái chế thành các cuộn sợi và sử dụng để sản xuất giày. Năm 2018, hãng thời trang thể thao Adidas đã sản xuất hơn năm triệu đôi giày từ rác thải nhựa.

… đến ngành xây dựng và tiếp tục mở rộng

Làm đường, lấp “ổ gà” từ chất thải nhựa là một trong những hướng đi mới của ngành xây dựng, cũng như một nỗ lực làm sạch môi trường. Công ty xây dựng MacRebur có trụ sở tại Scotland (Vương quốc Anh) đã thực hiện một dự án biến chai nhựa thành đường đi, bằng cách chế tạo một hợp chất mới xuất phát từ rác thải nhựa để thay thế nhựa đường ban đầu.

Công ty cũng đã kêu gọi các hộ gia đình phân loại chất thải cũng như cho biết công ty có thể sử dụng hầu hết các loại nhựa này. Đại diện Công ty MacRebur chia sẻ, những chiếc máy tạo hạt đã được sử dụng để biến rác thải nhựa thành những viên nhỏ không quá 5 mm. Sau đó, các hạt nhựa được trộn bằng bộ kích hoạt và hợp chất nhựa tái chế sẽ có tính kết dính như nhựa đường thông thường. Sản phẩm mà MacRebur tạo ra sẽ được dùng đã thay thế cho khoảng 20% lượng nhựa đường đang được trải trên bề mặt đường phố. Mỗi tấn nhựa đường kết hợp theo công thức này đã giúp xử lý khoảng 20.000 chai nhựa hoặc khoảng 70.000 túi nylon sử dụng một lần.

Sáng kiến của Công ty MacRebur vừa giúp tiết kiệm được chi phí vừa tạo ra một loại nhựa đường chất lượng, mà chỉ tan chảy ở nhiệt độ 120 độ C, đó là lý do để đại diện công ty này khẳng định mặt đường sẽ không bị biến dạng đi khi nhiệt độ lên cao. Qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm, công ty đã cho biết, những con đường này sẽ có tuổi thọ cao gấp ba lần so với đường được làm từ các vật liệu truyền thống. Các dự án của MacRebur đã có mặt ở Anh ở Canada, Australia, New Zealand và các nước vùng Vịnh,…. Nhiều người tin rằng, trong tương lai không xa nữa, rất nhiều nơi sẽ sử dụng loại nhựa đường này thay thế cho nhựa đường truyền thống.

Các viên gạch được sản xuất từ rác thải nhựa đang đặt nền móng cho giấc mơ được đến trường của các trẻ em châu Phi, nơi có tỷ lệ học sinh bỏ học cao nhất trên thế giới. Tại Bờ Biển Ngà, UNICEF (Quỹ Nhi đồng LHQ) cùng với Công ty tái chế chất thải nhựa và cao su Conceptos Plasticos đã hợp tác với nhau để sử dụng nhựa đã được thu gom từ các khu vực ô nhiễm trong và xung quanh thành phố Abidjan, để sản xuất gạch phục vụ kế hoạch xây dựng 500 phòng học cho hơn 25.000 trẻ em Châu Phi trong hai năm tới.

Giới chức Bờ Biển Ngà và người dân nước này đảm bảo có thể yên tâm về chất lượng các phòng học mới. Được sản xuất từ rác thải nhựa nên các viên gạch có thể bảo đảm được tính chống cháy, thậm chí nhẹ hơn 20% và có tuổi thọ dài hơn hàng trăm năm so với các vật liệu thông thường. Gạch tái chế cũng chống nước và cách nhiệt tốt giống như nhựa vậy.

Theo thống kê, chỉ riêng tại Abidjan, trong tổng số hơn 280 tấn chất thải nhựa được thải ra hằng ngày, thì chỉ có khoảng 5% được tái chế, 95% lượng chất thải chủ yếu nằm ở những bãi rác trong các cộng đồng dân cư có thu nhập thấp. Từ đó gây ô nhiễm môi trường, vốn là tác nhân gây ra dịch sốt rét, tiêu chảy và bệnh viêm phổi ở trẻ em. Đại diện UNICEF khẳng định rằng, sử dụng gạch tái chế để xây phòng học cũng góp phần làm giảm mạnh lượng rác thải nhựa thải ra môi trường, đồng thời giúp tăng thu nhập cho những gia đình “dễ bị tổn thương nhất”.

Tận dụng rác thải nhựa để sản xuất cũng đang được nhiều cơ sở sản xuất vật liệu, dịch vụ phục vụ đời sống con người hằng ngày quan tâm. Nhà máy đầu tiên trên thế giới đã sản xuất sáp từ chất thải nhựa vừa được đưa vào hoạt động tại Ireland. Nguyên liệu để sản xuất được cung cấp bởi chính chất thải nhựa. Dự kiến rằng từ hai tấn chất thải nhựa, công ty sẽ thu được một tấn sáp EnviroWax – nguyên liệu chính để sản xuất các loại mỹ phẩm, nến, kẹo cao su và các chất bôi trơn dùng trong công nghiệp cơ khí.

Trong ngành công nghiệp điện, các nhà khoa học từ Đại học Chester (Anh) cũng đã tìm ra giải pháp biến các loại rác nhựa thành nhiên liệu hydro hoặc điện năng có thể được dùng cho ô-tô hoặc các hộ gia đình. Quy trình gồm thu thập các mảnh rác thải nhựa  rồi cắt chúng thành những mảnh dải nhỏ, sau đó nung chảy chúng dưới nhiệt độ 1.000 độ C. Lượng khí sinh ra trong quá trình sẽ được chuyển thành năng lượng.

Tóm lược vấn đề về “Rác thải nhựa – Quy trình tái chế rác thải nhựa”

Sau khi tìm hiểu, chắc hẳn bạn đã rõ hơn về rác thải nhựa, những con số thông kê trên thế giới cũng như cách mà “bạn bè năm châu” đang làm để xử lý các loại chất thải nhựa. Chắc hẳn bài viết này cũng đã cho bạn những thông tin hữu ích về quy trình tái chế rác thải nhựa nữa.